Laat nooit een paard behandelen zonder een bewegingscheck vooraf!

Interview met paardensportmasseur Jodina Stuart (JDN Horse care) over bewegingsanalyse, sportmassage en management

Jodina Stuart is sportmasseur voor mensen, ORUN instructrice en ze studeert binnenkort af als paardensportmasseur. Haar passie ligt bij het ondersteunen van de gezonde beweging van paarden en ruiters. Ze helpt graag paardeneigenaren die meer willen weten over het lichaam van hun paard, welke behandelingen wel en niet nuttig kunnen zijn en wat je in het management en voerbeleid kan doen om je (sport)paard nog soepeler en gezonder te houden.

Jodina liep de afgelopen periode veel mee met andere behandelaars en zag een reeks aan paarden, eigenaren en behandelingen voorbij komen. Ook werd ze regelmatig geconfronteerd met de gevolgen van een suboptimaal management of voerbeleid.

“Ik ben van oorsprong humaan sportmasseur, dus masseren zat al in mijn bloed” vertelt Jodina, die haar kennis van het lichaam graag met haar passie voor paarden wilde verenigen. “Ik werk puur op de spieren van een paard, maar ik kan vaak wel aangeven waar eventuele blokkades in de gewrichten zitten. Ik verwijs klanten door naar een fysiotherapeut, osteopaat of chiropractor, om hun paard dieper te laten mobiliseren dan ik doe, als dat nodig is. Met mijn informatie kan de andere behandelaar dan ook gelijk aan het werk. Ik heb de spieren dan al losgemaakt met massage, zodat bijvoorbeeld een dry needling beter werkt. Of ik kom een paar dagen nadat het paard ‘gekraakt’ is, om de spierpijn die daardoor kan ontstaan te verzachten. Inmiddels heb ik een goede samenwerking met een aantal andere behandelaars, zodat we samen het paard weer goed op de rit kunnen krijgen.”

‘Bewegingscheck altijd noodzakelijk’

Jodina benadrukt het belang van een bewegingscheck voorafgaand aan elke behandeling. Ook bij een paardensportmassage. “Ik ga eerst uitgebreid in gesprek met de eigenaar van het paard, om te horen waar ik op moet letten en wat de eventuele klachten zijn. Naar aanleiding van dat gesprek doe ik dan een kleine inspectie op zicht, waarbij ik kijk naar de bouw van het paard en de stand van de benen. In het model van een paard zie je altijd een aantal nadelen en voordelen, die al een aanwijzing geven voor de problemen of blokkades waar zo’n dier in de beweging op kan vastlopen. Na het gesprek en het bekijken van het paard, doe ik een palpatie. Ik voel het paardenlichaam dan af, om te kijken waar spanning en pijnlijkheden zitten. Daarna doe ik een bewegingsanalyse.”

Er zijn therapeuten die het paard behandelen zonder dat ze het dier hebben zien lopen. Jodina benadrukt: “Een bewegingscheck is altijd nodig voordat je aan de slag gaat. Misschien loopt het paard wel kreupel? Of loopt hij korter? Dat moet je eerst zien. Daarbij kom ik regelmatig eigenaren tegen die vinden dat hun paard wel prima loopt, terwijl er wel degelijk iets te zien is aan de beweging.” Jodina begint de bewegingscheck door het paard eerst op het harde aan de hand te laten stappen en draven, gewoon rechtuit. “Daar kan ik al zien hoe de paslengte is, of er onregelmatigheden zijn, of het paard graag wil lopen en zie ik al iets van het lichaamsgebruik.”

Daarna wordt het paard bekeken op de volte, op een zachte ondergrond: “Daarbij kun je goed zien hoe het lijf in de bochten gebruikt wordt. Het paard is daarbij ook wat vrijer dan aan de hand, ik kan dan zijn eigen houding beter zien. Ook de galop wil ik bekijken om het gebruik van de wervelkolom te beoordelen” legt Jodina uit. “Vaak zie je op de volte dat de hoofd-halshouding bij paarden horizontaal blijft. Veel eigenaren vinden dat een goed teken. Maar wij willen in vrijheid graag veel verschil zien in die hals, dat ze hun hoofd ook een keer omhoog doen, of de hals juist verder doorstrekken en met de neus naar beneden gaan. Als een paard afwisseling in zijn houding toont, is dat een teken dat er geen blokkades zitten.”

Massageplan of doorverwijzing

“Na het bewegen op de volte doe ik een nog wat diepere palpatie, om te zien of eerder vastgestelde pijnlijkheden beter of slechter zijn geworden van het bewegen. Dat kan namelijk allebei! Op basis daarvan pas ik mijn massageplan aan, of maak eventueel een verwijsbrief voor een fysiotherapeut, dierenarts of andere behandelaar. Als ik ga doorverwijzen, is de massage meestal heel licht, als het überhaupt al kan. Wanneer ik onderliggende problemen vermoed, kan ik alleen oppervlakkig inwerken en moet er bijvoorbeeld eerst een mobilisatie gedaan worden of zelfs een echo of foto gemaakt zijn, voordat ik dieper kan masseren.”

“Ik zie om mij heen gebeuren dat er een specialist naar een paard komt, het verhaal half aanhoort en dan direct aan de slag gaat. Maar vooral als je de eerste keer bij een paard komt, weet je niet eens of een paard kreupel is of niet. Elke specialist zou moeten weten of het paard überhaupt gezond is  en of hij wel wil lopen. Ook hoefsmeden zouden dat trouwens moeten doen” bepleit Jodina. “Ik als masseur kijk ook ná de behandeling altijd nog even hoe een paard beweegt.”

“Laatst ging ik bijvoorbeeld met een paardenfysiotherapeut mee op stap. Haar klant had een heel verhaal over wat er aan de hand was en wilde dat zij het paard even zou mobiliseren. We lieten het dier een achtje lopen en dat zag er niet zo goed uit. Omdat de fysiotherapeut vreesde dat er misschien meer aan de hand was, koos ze ervoor om niet aan het paard te zitten, maar eerst door te verwijzen naar de dierenarts. Dat betekent natuurlijk ook dat er een financieel gevolg is voor de behandelaar, maar je wilt toch niet op je geweten hebben dat er iets fout gaat. Dat je juist niet had moeten behandelen omdat er iets mis is in de gewrichten. Dan maar een consult minder in je portemonnee” benadrukt Jodina.

Verschillende reacties

Paarden kunnen heel verschillend reageren op een massage. “Als ik geen gekke dingen tegenkom bij de analyse en palpatie, dan kan ik vaak wel wat dieper masseren. Maar als ik een paard niet ken, dan ben ik vrij voorzichtig en voer ik een soort basismassage uit. Ik vraag de eigenaar dan of ze me binnen een paar dagen willen laten weten hoe het paard gereageerd heeft. Per paard kan de reactie op een massage heel verschillend zijn. Sommige dieren krijgen veel spierpijn, door de afvalstoffen die vrijkomen. Bij andere paarden is dat veel minder.”

Jodina: “Twee of drie weken achter elkaar masseren, geeft vaak al een heel goed resultaat. Als de spierpijn na de eerste massage heel erg is geweest, dan wordt de tweede behandeling natuurlijk lichter. Zo niet, dan kan ik juist dieper gaan inwerken. Een mens zegt snel ‘au’ of ‘dat doet zeer, maar je zit in de goede richting dus ga maar door’. Maar bij een paard is het lastiger om te weten of je met de juiste intensiteit inwerkt. Je moet heel goed communicatie van oren, ogen en gedrag in de gaten houden.”

Veelvoorkomende problemen

Jodina constateert dat veel bewegingsproblemen uit de hals of de lendenen komen. “De eerste halswervels achter het hoofd en de overgang tussen hals en borst zijn vaak probleemgebieden. Paarden hebben op de overgang tussen hals en borst geen sleutelbeen, zoals mensen. Het is een losse overgang, de hals hangt als het ware tussen de schouderbladen en zit alleen vast met banden en spieren. Een blokkade in dat gebied zit vaak diep en je kan er slecht bij. Dit is typisch zo’n probleem dat je duidelijk terugziet aan de longe, in de balans van het paard. Het steeds maar horizontaal willen houden van de hals is daar een uitdrukking van. Je kan altijd zelf de beweeglijkheid in dit gebied controleren met de ‘wortelstretch’, maar het is soms moeilijk te zien voor eigenaren. Zodra een paard zijn hoofd kantelt, moet je stoppen met stretchen, dan heeft het geen effect. Maar het lijkt dan soms wel op een stretch.”

 

“Naast aandachtspunten in de hals, zie ik ook heel regelmatig gevoeligheden in de lendenpartij. Wanneer ik een paard behandel, vind ik eigenlijk altijd wel een soort ‘rode draad’. Alles staat natuurlijk ook met alles in verbinding in het paardenlijf. Als je goed kijkt kan je alle puzzelstukjes vaak wel aan elkaar knopen. Vanuit een probleem in de hals bijvoorbeeld, loopt er vaak een rode draad naar andere spieren, verbindingen en de aanhechtingen onderweg. Vaak zie je wel dat er na een massageconsult een advies uitkomt dat klopt en een duidelijke lijn heeft.”

Management verbeteren

“Veel paarden zouden baat kunnen hebben bij een nog beter management” stelt Jodina vast. “Gelukkig zie je dat steeds meer gebeuren, mensen denken er meer over na. Ik werk bijvoorbeeld goed samen met een zadelmaker en een dierfysiotherapeut. Ook in voeding en supplementen valt nog wel wat te winnen. Mijn doel is om het niveau van algemene kennis over paarden én het sportniveau omhoog krikken. Je ziet bijvoorbeeld dat programma’s over ruiterfitness en ruiterbalans ook heel populair zijn. Maar er is wel een valkuil dat we zowel mens als paard maar blijven trainen. Terwijl ook ontspanning en bewust kijken waar je mee bezig bent belangrijk is. Soms moet je even een pauze inbouwen.”

Jodina ziet een dubbele winst in wat meer ontspanning en bewustzijn: “Ik denk dat als we iets voorzichter zijn met onze dieren, ze vaak langer mee gaan én dat het niveau daarbij ook omhoog gaat. Daarnaast hoop ik mensen er bewuster van te maken dat ze op hun eigen niveau ook al heel veel kunnen bereiken. Het is fantastisch als je vooruitgang boekt, maar je paard moet wel heel blijven. Kritisch blijven kijken is daarbij echt belangrijk, zowel naar je paard áls naar jezelf. ”

Singelnijd

“Een voorbeeld dat ik regelmatig tegenkom is dat ruiters het normaal zijn gaan vinden dat hun paard reageert op opzadelen of de singel. Ze zeggen dan: ‘mijn paard doet altijd zo lelijk met opzadelen, dat is nu eenmaal zo.’ Maar als het paard strakke of pijnlijke schouders, rug  en/of lendenen heeft, dan kan dat de reden van het gedrag zijn. En een singel drukt op een aantal punten die in verbinding staan met maag, lever en nieren. Ik zou dan toch eens kijken wat een detox doet. En naast mij als sportmasseur natuurlijk zeker ook de zadelmaker laten komen” adviseert Jodina.

Strakke spieren

“Wat ik ook wel zie” gaat Jodina verder “zijn paarden die over de hele lijn strak in hun vel zitten. Mensen hebben niet altijd in de gaten dat het voer daarmee te maken kan hebben. Wanneer je een paard op onbeperkte zure koeienkuil zet, krijgen ze te veel suikers binnen. Dat kan een paard niet kwijt, dat gaat in de spieren zitten. Die gaan dan strak staan en verzuren. Ook worden de suikers opgeslagen als vet, waardoor het paard te dik wordt.”

“Ook is het goed om te weten dat geen enkel paard helemaal gelijk op zijn hoeven staat. Er is altijd wel sprake van één platter of steiler voetje of van een wat toontredende of franse stand van de benen. Dat zie je eigenlijk altijd doorlopen naar bovenin de schouderpartij, waar dan ook enige ongelijke ontwikkeling ontstaat. Zo’n ongelijkheid loopt nog verder door, naar de lendenen en de rug. Het is vaak maar een fractie ongelijk, maar je ziet dan dat een paard aan de kant van zijn plattere voetje makkelijker buigt dan aan de kant van het steile voetje.”

Supplementen als ondersteuning

Het gebruik van supplementen kan ook een bijdrage leveren, stelt Jodina. “Helaas zie ik nog regelmatig een doffe vacht of stramme gewrichten bij paarden die ik tegenkom. Om de positieve invloed van mijn sportmassages nog wat extra te geven zijn er bepaalde supplementen die ik in sommige gevallen aanraad. Vloeibare supplementen spreken mij aan, omdat ze gemakkelijker te voeren zijn dan poeders, niet worden weggeblazen en beter opgenomen worden. Met name silicium en kruidenextracten voor lever en nieren of voor de gewrichten kunnen een perfecte toevoeging zijn, naast de massages. Ik kan hier per paard advies over geven.”

Jodina Stuart is humaan NGS sportmasseur, dressuuramazone, ORUN instructrice en studeert in september 2020 af als paardensportmasseur bij het ‘Bartels Horse & Health Instituut’. De combinaties tussen massage en advies en tussen ruiter en paard vormen het hart van haar werk.

Wil je een afspraak maken met Jodina? Neem dan contact op via www.jdnhorse.care