Merrie blijft aan de nageboorte staan: oorzaken en oplossingen

Wanneer een veulen geboren wordt, ben je als fokker natuurlijk heel oplettend. Vooral op het veulen, want dat moet binnen een paar uur staan, drinken, plassen en poepen. Maar houd ook je merrie goed in de gaten! Het is bijvoorbeeld heel belangrijk dat de nageboorte (placenta) binnen enkele uren ook vrijkomt. Om de kans dat de nageboorte blijft zitten te verkleinen, is goede voeding voor de merrie heel belangrijk.

Mineralen

Overig

Vitamine E

Ziekten

Fokkerij

13 juni '25 5 min leestijd

De placenta omhult en voedt het veulen zolang het diertje in de baarmoeder zit. Nadat het veulen geboren is, moet de placenta nog ‘geboren worden’. Er mogen geen resten in de baarmoeder van je merrie achterblijven. Die zouden namelijk ontstekingen en koorts kunnen veroorzaken. De merrie krijgt één tot drie uur na de geboorte van het veulen opnieuw weeën en perst de placenta dan naar buiten. Vaak gaat ze daarvoor opnieuw even liggen. Als eigenaar moet je controleren of de placenta in zijn geheel naar buiten is gekomen. Of laat de dierenarts dit even checken als die het veulentje komt nakijken.

Allemaal mijlpalen

Als een veulen geboren wordt, ben je als eigenaar natuurlijk heel alert. Komt het veulen goed naar buiten? Ademt het goed? Blijft het nog even liggen aan de navelstreng om extra bloed op te nemen? Gaat het op tijd staan en drinken? Plast en poept het veulen? Allemaal spannende momenten in de eerste uren na de bevalling van je merrie. Maar zet ook een timer op het afkomen van de nageboorte. Die komt er gemiddeld al na 45 minuten tot een uur af, maar moet er in elk geval binnen drie uur af zijn. Als de nageboorte dan nog niet ‘geboren’ is, bel je de dierenarts. Die zal eerst het hormoon oxytocine toedienen, dit wekt weeën op. Meestal komt de nageboorte dan wel. Als dat niet zo is, moet de dierenarts handmatig de nageboorte ‘afpellen’. Daarna krijgt de merrie meestal één of meerdere dagen een spoeling van de baarmoeder om zeker te stellen dat er geen resten zijn achtergebleven. Je moet de merrie dan bovendien dagelijks meermaals temperaturen om te checken dat ze geen koorts krijgt. Vrije beweging om te zorgen dat eventueel achtergebleven ‘troep’ de baarmoeder verlaat, is ook heel belangrijk.

Waarom blijft de nageboorte zitten?

Hoewel nog niet alles is opgehelderd, zijn er meerdere oorzaken voor het niet loskomen van de placenta. Zo komt het probleem van aan de nageboorte staan bij bepaalde rassen, waaronder zware trekpaarden en Friezen, (veel) vaker voor. Dat heeft onder meer te maken met de hogere inteelt bij deze paarden. Uit onderzoek bij Friezen is gebleken dat een snelle groei van de inteelt binnen de populatie tussen 1980 en 2000 ervoor heeft gezorgd dat placenta-retentie (aan de nageboorte staan) vaker voorkomt. Meer inteelt geeft een hogere kans op dit probleem. Ook bestaat het vermoeden dat zwaardere dieren en dieren die te dik zijn, een groter kans hebben op aan de nageboorte staan. Tenslotte blijkt uit onderzoek bij trekpaarden, dat zij minder receptoren voor oxytocine in hun baarmoeder hebben. De baarmoeder is dus minder gevoelig voor wee-opwekkers en zal daarom minder snel de placenta eruit persen.

Mineralen en vitaminen

Ook de voedings- en mineralenstatus is van belang voor het goed afkomen van de nageboorte. Dit is bij koeien goed onderzocht. De onderzoekers ontdekten daarbij een domino-effect van verschillende mechanismen. Het begint met metabole stress in het lichaam door hormonale factoren en tekorten aan bepaalde voedingsstoffen. Daarbij gaat het vaak om een tekort aan eiwitten, mineralen, vitaminen en/of antioxidanten. De metabole stress heeft invloed op de bijnieren en de hormoonproductie, waardoor extra cortisol vrijkomt. Dit stresshormoon veroorzaakt een dip in de weerstand van het dier en stimuleert de productie van adrenaline. Door deze adrenaline worden vervolgens speciale receptoren in de baarmoederwand geactiveerd, die ervoor zorgen dat rondom de bevalling de baarmoederwand verslapt. Dit leidt er uiteindelijk toe dat de nageboorte er niet meer uitgeperst kan worden en dat het dier ‘aan de nageboorte blijft staan’. Het is dus heel belangrijk om ervoor te zorgen dat je merrie in de aanloop naar de geboorte, gedurende de laatste drie maanden van de dracht, voldoende eiwitten, vitaminen en mineralen binnenkrijgt.

Vitamine E extra belangrijk

Vitamine E (α-tocopherol) is een vitamine waarvan bekend is dat het goed is voor de vruchtbaarheid (en de spieren). Een merrie die voldoende vitamine E in haar voeding heeft, zal over het algemeen gemakkelijker drachtig worden. Bij koeien is aangetoond dat het aantal spontane abortussen en doodgeboortes ook afnam als er voldoende vitamine E werd gegeven. Koeien die vitamine E kregen waren bij dezelfde inseminaties 22% vaker drachtig. Vitamine E (en het vaak simultaan toegediende mineraal selenium) zijn bovendien antioxidanten. Omdat er bij een bevalling veel oxidatieve stress is in het lichaam, waarbij allerlei afvalstoffen vrijkomen, zijn antioxidanten belangrijk. Ze zorgen ervoor dat het lichaam sneller herstelt. Dankzij supplementatie van vitamine E zaten er in het onderzoek bij koeien bovendien minder stresshormonen (cortisol) en ongunstige vetzuren in het bloed van de koeien op het moment van de bevalling. Deze koeien bleven vervolgens minder vaak aan de nageboorte staan. Kortom: alle vitaminen en mineralen zijn belangrijk, maar vitamine E – eventueel aangevuld met antioxidanten, is extra belangrijk!

Bronnen:

Sevinga M, Vrijenhoek T, Hesselinks JW, Barkema HW, Groen AF. Effect of inbreeding on the incidence of retained placenta in Friesian horses. Journal of Animal Science. 2004 Apr;82(4):982-986. DOI: 10.2527/2004.824982x. PMID: 15080317.

Pontes GC, Monteiro PL Jr, Prata AB, Guardieiro MM, Pinto DA, Fernandes GO, Wiltbank MC, Santos JE, Sartori R. Effect of injectable vitamin E on incidence of retained fetal membranes and reproductive performance of dairy cows. J Dairy Sci. 2015 Apr;98(4):2437-49. doi: 10.3168/jds.2014-8886. Epub 2015 Feb 11. PMID: 25682134.

Rapacz-Leonard A, Raś A, Całka J, Janowski TE. Expression of oxytocin receptors is greatly reduced in the placenta of heavy mares with retained fetal membranes due to secondary uterine atony. Equine Vet J. 2015 Sep;47(5):623-6. doi: 10.1111/evj.12426. Epub 2015 Apr 27. PMID: 25640716.

Xiao J, Khan MZ, Ma Y, Alugongo GM, Ma J, Chen T, Khan A, Cao Z. The Antioxidant Properties of Selenium and Vitamin E; Their Role in Periparturient Dairy Cattle Health Regulation. Antioxidants (Basel). 2021 Sep 29;10(10):1555. doi: 10.3390/antiox10101555. PMID: 34679690; PMCID: PMC8532922.

Ryszard Mordak, Józef Nicpoń, Josef Illek. Metabolic and mineral conditions of retained placenta in highly productive dairy cows: pathogenesis, diagnostics and prevention – a review. 2017. ACTA. VET Brno. https://actavet.vfu.cz/86/3/0239/

Ook interessant:

Gastblog

Fokkerij

Dit zal het laatste deel zijn voordat Floxely haar veulen gaat krijgen. Sinds het laatste deel, dat eindigde in maart dit jaar, is er veel verander bij Floxely. En toch ook weer niet… Alles verloopt zo geleidelijk, dat het gewoon is. Maar nu komt wel de tijd van voorbereiden op de geboorte!

Floxely verwacht een veulen! Volg je mee? Deel 5

Dit zal het laatste deel zijn voordat Floxely haar veulen gaat krijgen. Sinds het laatste deel, dat eindigde in maart dit jaar, is er veel verander bij Floxely. En toch ook weer niet… Alles verloopt zo geleidelijk, dat het gewoon is. Maar nu komt wel de tijd van voorbereiden op de geboorte!. Veel gelezen, gehoord en onderzocht Ik heb Flox destijds geboren zien worden, maar voor de rest ben ik nooit betrokken geweest bij een bevalling van een paard. Voor mij dus ook allemaal nieuw en spannend! Daarom ben ik veel gaan lezen over de dracht, over hoe dit moet gaan verlopen en wat er belangrijk is om op te letten tijdens de bevalling. Ook heb ik een lezing gevolg bij een dierenkliniek over dit onderwerp, een online cursus gevolgd etc. Alle info die ik kon krijgen, heb ik denk ik gelezen....

Fokkerij

Als je merrie een veulen verwacht, is dat een spannende tijd. En je wilt haar natuurlijk zo goed mogelijk voeren om een gezond veulen op de wereld te kunnen zetten. Hoe pak je dat aan? Heeft je merrie extra voedingsstoffen nodig? En wanneer begin je daar dan mee?

De juist voeding voor je drachtige merrie

Als je merrie een veulen verwacht, is dat een spannende tijd. En je wilt haar natuurlijk zo goed mogelijk voeren om een gezond veulen op de wereld te kunnen zetten. Hoe pak je dat aan? Heeft je merrie extra voedingsstoffen nodig? En wanneer begin je daar dan mee?. Een drachtige merrie moet in ‘een goede voedingsconditie’ zijn. Niet te mager, want als ze zelf voedingstoffen tekort komt kan ze die ook niet via haar melk aan het veulen geven. Bovendien heeft ze reserves nodig voor als ze gaat veulenen. Maar te dik is ook niet goed! Bij een te dikke merrie zorgt teveel vet voor een vernauwing in de geboortewegen. Dat werkt een vlotte geboorte van het veulen tegen. Het nieuwe voeren Veel paardeneigenaren voeren hun dieren tegenwoordig maar weinig krachtvoer, o...

Vitamine E

Net als fokmerries kunnen ook dekhengsten soms wel wat extra ondersteuning gebruiken. Zeker als ze ook in de sport gebruikt worden of veel dekken. Natuurlijk heeft niet iedereen een KWPN-dekhengst op stal staan, maar er zijn in Nederland en België best veel mensen die fokken met bijvoorbeeld Shetlandpony’s of eigen kruisingen. Waar moet je op letten in de voeding voor een optimale vruchtbaarheid van een dekhengst?

Welke voeding en supplementen voor optimale vruchtbaarheid dekhengst?

Net als fokmerries kunnen ook dekhengsten soms wel wat extra ondersteuning gebruiken. Zeker als ze ook in de sport gebruikt worden of veel dekken. Natuurlijk heeft niet iedereen een KWPN-dekhengst op stal staan, maar er zijn in Nederland en België best veel mensen die fokken met bijvoorbeeld Shetlandpony’s of eigen kruisingen. Waar moet je op letten in de voeding voor een optimale vruchtbaarheid van een dekhengst?. Hoewel hengsten het veulen niet dragen en dus ook niet de bouwstenen binnen hoeven te krijgen voor de opbouw van bijvoorbeeld het skelet van een veulen, zoals fokmerries, hebben ze toch speciale voedingsbehoeftes. Die hebben vooral met vruchtbaarheid te maken. Optimale vruchtbaarheid dekhengst Van een dekhengst wil je dat hij zo vruchtbaar mogelijk is. Dit om teleurstellingen en veel moeite, energie en kosten voor dierenartsen en reizen bij zowel hengstenhouder als merriehouder te voorkomen. Bij...

Vragen? AskHELTIE!

Ben je op zoek naar advies over jouw hond of paard? Of wil je meer weten over aandoeningen of ingrediënten? Neem gerust contact op met AskHELTIE en we helpen je graag! .