Hoe herken je Insuline Resistentie bij jouw paard?
De duidelijkste kenmerken van Insuline Resistentie bij paarden zijn de verharde en verdikte manenkam. Hier zijn ook vaak rimpels te zien. Paarden schuren vaak hun manen door irritatie van een suikerstapeling. Ook vinden muggen Insuline Resistente paarden vaak interessant, mogelijk door het zoetere bloed en de verminderde weerstand.
Andere IR kenmerken zijn vetophopingen bij de staartwortel en vetkwabben achter het schouderblad. Bij merries is er ook vaak een verdikking bij de navel en bij ruinen (vaker dan bij hengsten) een gezwollen koker.
Deze Insuline Resistente paarden zijn vaak stram, stijf en kort in de beweging. De spieren zijn hard en niet kneedbaar. Maar het grootste probleem bij IR is hoefbevangenheid. De verwerking van grote hoeveelheid suikers in darmen verandert de darmflora en daardoor ook de darmwand. Deze verandering zorgt voor een loslating in de darmwand (basaalmembraan) waardoor er enzymen vrijkomen in het bloed. Via het bloed worden deze enzymen door het lichaam verspreid en veroorzaken ook dit loslatingsproces in o.a. het basaalmembraan in de hoef. Door de vetopslag in het gehele lichaam bij IR is er ook een verminderde doorbloeding in de benen waardoor hoefbevangenheid ontstaat.
Maar pas op, niet elk paard met Insuline resistentie heeft overgewicht! Een paard kan ook insuline resistent zijn terwijl deze te schraal is, maar toch extreem heftig reageert op suikers.
Suikers in het lichaam
Voordat we verder ingaan op wat Insuline Resistentie is, is het verstandig eerst meer te vertellen over hoe het paardenlichaam omgaat met suikers en hoe deze worden verwerkt. Er zijn namelijk twee soorten koolhydraten die het paard binnen krijgt via voeding:
- Oplosbare koolhydraten (suiker en zetmeel): deze kunnen door de dunnen darm worden afgebroken en opgenomen. Deze koolhydraten leveren snelle energie voor het paard. Een teveel van deze koolhydraten zorgt ervoor dat er onverteerde koolhydraten in de dikke darm komen die de darmflora verstoren.
- Complexe koolhydraten (vezels): deze worden in de dikke darm verteert met behulp van bacteriën. Hierbij komen vluchtige vetzuren vrij die het paard kan gebruiken als een langzame, continue energiebron .
Vanuit de darmen wordt de suiker opgenomen in het bloed, van waaruit het naar alle organen gaat.
Hoe wordt het bloedsuikergehalte geregeld?
De hypofyse, een orgaan bij de hersenen, is de regelaar van het bloedsuikergehalte in het bloed. De hypofyse meet hoe hoog het bloedsuikergehalte is, maar ook hoeveel insuline er in het bloed zit. Door andere organen aan te sturen zorgt de hypofyse ervoor dat er een constant bloedsuikergehalte is in het bloed. De hypofyse stuurt bijvoorbeeld de alvleesklier aan, daar wordt namelijk insuline gevormd. Insuline is een hormoon dat als belangrijkste functie heeft om glucose vanuit het bloed te transporteren door de celwanden (met behulp van insulinereceptoren en enzymatische processen) heen de cel in. Hierdoor verlaagd de bloedsuikerspiegel in het bloed en zal de insuline productie door het lichaam worden gestopt. In de cel kan de glucose dan worden gebruikt als brandstof (energie) of opgeslagen worden als vet.
De hypofyse en alvleesklier werken nauw met elkaar samen via een terugkoppelingssysteem van receptoren. Dit systeem laat weten of er meer insuline nodig is om de bloedsuikerspiegel te verlagen of dat er juist vet moet worden omgezet naar glucose (gluconeogenese) om te kunnen verbranden in de cel.
Hoe meer suikers er in de voeding zit, hoe meer insuline er nodig is om de bloedsuikerspiegel in balans te houden. En daar kan het mis gaan. De ideale bloedsuikerspiegel zit tussen de 4 en 8. Boven de 8 gaat het lichaam insuline produceren om de bloedsuikerspiegel te verlagen. Onder de 4 zal het lichaam alles doen om ervoor te zorgen dat de bloedsuikerspiegel weer stijgt. In de vrije natuur zal de bloedsuikerspiegel van paarden zelden boven de 8 komen doordat deze paarden veel bewegen (hapje, stapje) en daarnaast weinig koolhydraten en suikers binnen krijgen, Maar het moderne paard hoeft weinig te doen om eten te krijgen en krijgt daarnaast heel energierijk en koolhydraatrijk voer.
Wat is Insuline Resistentie?
Bij Insuline Resistentie reageren de insulinereceptoren anders dan anders waardoor deze minder goed reageren op het moment dat insuline aanklopt bij een cel. De receptor kan tijdelijk geen insuline doorlaten of zelfs helemaal niet. Hierdoor stijgt de hoeveelheid insuline in het bloed, maar de bloedsuikerspiegel blijft onveranderd waardoor het lichaam insuline blijft toesturen. Net zo lang totdat de alvleesklier uitgeput is. Er is dus daardoor steeds meer insuline nodig om glucose door de celwand te transporteren. De alvleesklier werkt hierdoor overuren om te kunnen voldoen aan de insulinevraag van het lichaam. Zodra de opname van glucose is verandert door de Insuline Resistentie ontstaat er een slecht functionerend terugkoppelingssysteem. Helemaal als de alvleesklier overwerkt is, zal deze zichzelf tijdelijk uitschakelen om zich te “herladen”. Als er geen insuline productie meer is blijft de bloedsuikerspiegel stijgen, maar het gevolg is dat de suikerdip ook steeds extremer wordt en ver onder de 4 gaat komen. Bijkomend nadeel: Hierdoor blijven de cellen de glucose opslaan als vet en komt de verbranding van glucose veel te traag op gang bij arbeid. En doordat de insulinereceptoren minder goed werken kan nieuwe glucose moeilijker de cellen binnen komen waardoor paarden stijf en traag worden in de beweging en hoefbevangenheid op de loer ligt.
Wat zijn de gevolgen van Insuline Resistentie?
Insuline Resistentie wordt niet altijd direct herkend als Insuline Resistentie aangezien er diverse klachten kunnen ontstaan. De meest bekende klachten zijn de harde manenkam en een vetophoping op de manenkam, staartaanzet en buik. Maar paarden kunnen ook hoefbevangen en spierbevangen worden door IR. Ook verergeren vaak artritis klachten, krijgen paarden rugklachten en hebben stijve spieren. Meestal hebben paarden met IR overgewicht (of krijgen overgewicht), maar ondergewicht kan ook een gevolg zijn. Paarden met IR zijn ook gevoeliger voor ontstekingen. IR veroorzaakt namelijk vetopslag in het gehele lichaam waardoor er extra cytokinen (een eiwit dat o.a. betrokken is bij ontstekingsbevordering) vrijkomen en het paard daardoor gevoeliger is voor ontstekingen.
Waardoor ontstaat Insuline Resistentie?
Voeding, Stress, Infectie en hormoonproblemen van merries zijn de belangrijkste oorzaken van Insuline Resistentie. Waarbij voeding de grootste boosdoener is. Paarden zijn niet gemaakt om grote hoeveelheden suiker te verwerken, waardoor de darmflora van slag raakt. Krachtvoer dat hoog in het suiker (of zetmeel) is of rijk gras/hooi kan suikerpieken veroorzaken die het paard niet kan verwerken. Bij een constante hoge aanvoer van suiker in de voeding zal het paard steeds meer insuline aan moeten maken waardoor de alvleesklier “overwerkt” raakt en het paard insulineresistent zal worden. Niet alle paarden zullen hier direct last van hebben, maar de koudbloeden (IJslanders, Fjorden etc.) zijn hier een stuk gevoeliger voor. Hoe soberder een ras vanuit zijn genen is, hoe gevoeliger deze is voor IR. Belangrijk is wel om paarden altijd voldoende vitamines en mineralen te verstrekken. Een tekort hieraan kan ook bijdragen aan het ontstaan van Insuline Resistentie.
(Langdurige) stress kan ook Insuline resistentie veroorzaken. De stresshormonen (adrenaline en cortisol) vragen een snelle verbranding in de cel zodat het lichaam klaar is om te vluchten indien nodig. Als dit constant in het lichaam plaats vindt (bijvoorbeeld door lang op stal staan, gebrek aan soortgenoten) ontstaat er een disbalans in het lichaam dat kan leiden tot IR.
Maar ook een darminfectie of acute infectie in een been of in de luchtwegen kan bijdragen aan het ontstaan van IR. Bij een darminfectie raakt de darmflora van slag wat er toe kan leiden dat de glucoseopname en verwerking wordt verstoord.
Ook merries die langdurig hormonen toegediend krijgen om de hengstigheid te reguleren hebben een kans om IR te worden. Merries die geen hengstigheid laten zien kunnen IR zijn. Dit heeft te maken met een verstoring van de hormonen die vanuit de hypofyse worden gereguleerd.
Hoe pak je Insuline Resistentie aan?
Belangrijkste is om de voeding van jouw paard onder de loep te nemen. Reduceer de hoeveelheid suiker/zetmeel die het paard binnenkrijgt door:
- Krachtvoer met laag suiker/zetmeel, maar vervang deze het liefst voor een balancer/vitamine brokje zoals Metazoa, Pavo Vital, Equilin en Vitalbix.
- Graanvrij voeren en let hierbij goed op de ingrediëntenlijst onderop de verpakking van het voer! Veel krachtvoer bevat een bron van granen, pure koolhydraten die een paard met insuline resistentie juist niet moet hebben.
- Ruwvoer met laag suiker en/of arm gras (veel kruiden en doorgeschoten). Kies ook voor afwisseling: gerstestro, graszaadhooi, kruidenhooi etc.
- Houd de fructaanindex in de gaten en zet jouw paard niet op het gras als het fructaan hoog is.
- Toevoegen van Omega 3 vanwege de ontstekingsremmende werking (bijvoorbeeld zalmolie).
- Toevoegen van magnesium chelaat.
- Reduceren van stress, ook stress op celniveau. Een paard met veel stress op celniveau is juist in zichzelf gekeerd.
- Toevoegen van cannabinoïden voor het verminderen van ontstekingsreacties.
Sommige Insuline Resistente paarden tonen moe en hebben een gebrek aan energie en werklust. Het is een valkuil om deze paarden hoger in krachtvoer te zetten. De suikers in dit voer maken het probleem dan namelijk erger. Deze paarden hebben meer baat bij het toevoegen van een vet als energiebron en (meestal) afvallen. Afvallen doe je niet door intensief te trainen, daarvoor is namelijk verbranding van suiker voor nodig. Maar ga ontspannen wandelen/stappen met jouw paard. Dus zonder dwang (stress), urenlang genieten en af en toe onderweg snacken. Daarmee stimuleer je de vetverbranding!
Let op! Bij extreme droogte of arme grond kan het gras gestresst raken, dit gras gaat dan extra suiker aanmaken om zichzelf te beschermen. Let dus goed op of het land waar jouw paard op staat wel geschikt is, laat eventueel een analyse uitvoeren.
Wat heeft zomereczeem te maken met Insuline resistentie?
