Hoewel hengsten het veulen niet dragen en dus ook niet de bouwstenen binnen hoeven te krijgen voor de opbouw van bijvoorbeeld het skelet van een veulen, zoals fokmerries, hebben ze toch speciale voedingsbehoeftes. Die hebben vooral met vruchtbaarheid te maken.

Optimale vruchtbaarheid dekhengst

Van een dekhengst wil je dat hij zo vruchtbaar mogelijk is. Dit om teleurstellingen en veel moeite, energie en kosten voor dierenartsen en reizen bij zowel hengstenhouder als merriehouder te voorkomen. Bij sommige rassen, zoals shetlanders en Friezen, is de spermakwaliteit van hengsten niet altijd optimaal. De zaadcellen zijn niet altijd voldoende, goed van structuur of beweeglijk genoeg. Zeker als het sperma nog wordt verdund of ingevroren om te moeten reizen, is het belangrijk dat de kwaliteit heel goed is. De dekhengst moet dus optimaal vruchtbaar zijn. Bij mensen is vruchtbaarheid veel onderzocht. Tot 80% van vruchtbaarheidsproblemen bij mannen is gerelateerd aan zogenaamde ‘oxidatieve stress’ en een verminderde anti-oxidanten werking in het sperma. Om dat te verhelpen heb je zogenaamde antioxidanten nodig in de voeding. Dat zijn vitaminen zoals vitamine C en vitamine E.

Vitamine E voor vruchtbaarheid

Eén van de belangrijkste vitaminen voor de vruchtbaarheid is vitamine E. Dat geldt zowel voor hengsten als voor merries. Uit onderzoek blijkt dat het geven van extra vitamine E in het voer, kan resulteren in een hogere productie van zaadcellen en een betere structuur van die zaadcellen. Ook zijn de zaadcellen (veel) beweeglijker, waardoor de kans op bevruchting toeneemt. Vitamine E zit in vers gras. Als je paard de hele dag in een mooie groene wei staat, dan is de hoeveelheid vitamine E die met het grazen naar binnen komt meestal ruim voldoende. Als gras gedroogd wordt om ruwvoer van te maken, gaat de meeste vitamine E verloren. In hooi zit nog maar weinig van deze essentiële voedingsstof. Dat betekent dat je in de winter vaak moet bijvoeren. Ook als je paard veel in de paddock staat, of op een kale wei, is een supplement een goed idee. Het lichaam legt wel een voorraadje vitamine E aan, maar dat raakt uiteindelijk op. Vaak is dat aan het eind van de winter, juist op het moment dat je wilt dat de vruchtbaarheid van je fokdier piekt. Bijvoeren van vitamine E in de winter is daarom voor dekhengsten en fokmerries een goed idee. Paarden die in de sport lopen hebben een hoger verbruik van vitamine E omdat deze stof ook voor de spieropbouw heel belangrijk is. Dekhengsten en fokmerries in de sport hebben dus een nóg grotere behoefte.

Immuunsysteem op peil

Om een paard zo vruchtbaar en gezond mogelijk te krijgen voor het dekseizoen, is het belangrijk dat ook de weerstand en het immuunsysteem op peil zijn. Ook daarvoor is vitamine E van belang. Maar ook andere stoffen zoals plantaardige cannabinoïden uit kruidnagel en vitamine C spelen een rol in een goede immuun functie. Ook is het belangrijk dat je paard (merrie of hengst) niet te dik of te mager is. Een gezond gewicht is belangrijk voor lage ontstekingswaarden en een optimale vruchtbaarheid.

Welke vitamine E moet je voeren?

De best opneembare vorm van vitamine E voor paarden is zogenaamde ‘natuurlijke vitamine E’. Dat klinkt een beetje gek, want vitamine E is een natuurlijke stof. Maar het molecuul kan op meerdere manieren geproduceerd worden, waarbij de structuur soms nét een piepklein beetje anders is. In veel goedkope supplementen zit zogenaamde ‘synthetische’ vitamine E. Die is vooral voor paarden vaak erg slecht opneembaar. Bij mensen is dat een minder groot probleem, ons lijf dan dit stofje veel beter gebruiken dan een paardenlijf. De best opneembare vorm van vitamine E is RRR-α-tocoferol. Dit zit bijvoorbeeld in tarwekiemolie. De zogenaamde synthetische vitamine E is het isomeer dl-α-tocoferol-acetaat. Dit zit vaak in goedkopere vitamine E supplementen en wordt slecht opgenomen door paarden. Het lijkt goedkoper, maar is uiteindelijk duurkoop. Naast vitamine E zijn ook andere antioxidanten van belang voor een betere vruchtbaarheid. Een goede aanvulling is bijvoorbeeld vitamine C – wat ook in gras zit – of de sterke antioxidanten uit bijvoorbeeld druivenkiemolie.

Hoog doseren? Geen selenium!

Let tenslotte op met vitamine E-supplementen die ook selenium bevatten. Als je een paard extra vitamine E wilt geven omdat ze veel trainen en veel dekken of een veulen dragen, dan is een gecombineerd supplement ongeschikt. Selenium is in hoge doseringen namelijk giftig. Terwijl je misschien wél vrij veel vitamine E wil voeren. Kies daarom voor een vitamine E die het natuurlijke isomeer bevat en vrij is van selenium voor je fokmerries en dekhengsten.

Bronnen

Deichsel K, Palm F, Koblischke P, Budik S, Aurich C. Effect of a dietary antioxidant supplementation on semen quality in pony stallions. Theriogenology. 2008 May;69(8):940-5. doi: 10.1016/j.theriogenology.2008.01.007. Epub 2008 Mar 20. PMID: 18358523.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18358523/

Contri A, De Amicis I, Molinari A, Faustini M, Gramenzi A, Robbe D, Carluccio A. Effect of dietary antioxidant supplementation on fresh semen quality in stallion. Theriogenology. 2011 Apr 15;75(7):1319-26. doi: 10.1016/j.theriogenology.2010.12.003. Epub 2011 Feb 4. PMID: 21295825.
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21295825/

Ahmadi S, Bashiri R, Ghadiri-Anari A, Nadjarzadeh A. Antioxidant supplements and semen parameters: An evidence based review. Int J Reprod Biomed. 2016 Dec;14(12):729-736. PMID: 28066832; PMCID: PMC5203687.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28066832/

Mohd Mutalip SS, Ab-Rahim S, Rajikin MH. Vitamin E as an Antioxidant in Female Reproductive Health. Antioxidants (Basel). 2018;7(2):22. Published 2018 Jan 26. doi:10.3390/antiox7020022

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5836012/

Kentucky Performance Horses. Vitamin E: An Essential Nutrient for Horses. Review. 2018.
https://kppusa.com/2018/03/02/vitamin-e-essential-nutrient-horses/