Veel paardeneigenaren proberen van alles wanneer hun paard met een vieze staart rondloopt en er steeds mestwater met de mest meekomen. Helaas hebben supplementen meestal weinig (of alleen een tijdelijk effect) op dit probleem.

Verschil tussen onverpakt en verpakt (voordroog)hooi

Een goede baal ruwvoer ruikt fris, is mooi stengelig en het gras dat erin zit is uitgebloeid. Het is belangrijk dat het gras bovendien droog genoeg is op het moment dat het hooi gebaald wordt, want anders kan schimmelvorming ontstaan.

Er is een belangrijk verschil tussen droog en overpakt hooi en verpakt hooi en voordroogkuil. Onverpakt hooi is het allerdroogst. Hierin treedt geen verzuring (fermentatie) op, het hooi wordt pas in balen gedaan als het een drogestofgehalte van 80-85% heeft. Bijna al het vocht is dan uit het gras. Vaak is dit hooi ook erg grofstengelig.

Verpakt voordrooghooi of voordroogkuil, dat voor paarden gemaakt wordt, heeft een drogestofgehalte van 60-75%. Hoe droger het hooi is voordat het verpakt wordt, hoe minder fermentatie (verzuring) er optreedt. Fermentatie is een natuurlijk proces, dat door melkzuurbacterieën wordt veroorzaakt. Deze bacteriën zitten bijvoorbeeld ook in yoghurt. Hoe natter het hooi de verpakking ingaat, hoe meer fermentatie er optreedt en hoe zuurder de voordroogkuil wordt. Maar zelfs voordrooghooi met een drogestofgehalte van rond de 85% heeft een licht fermentatieproces.

Door het fermentatieproces ontstaat er een verstoring van de pH in het gehele paardenlichaam, hierdoor is de vertering in de maag anders en verloopt de opname van mineralen slechter. Mineralen zorgen voor het verhogen van de pH, dus het meer basisch maken. Als de opname van mineralen wordt verstoord, dan verzuurd het lichaam langzaam en zijn er minder bouwstoffen in het lijft. Daarnaast geeft een verzuurd lichaam een verstoorde darmflora. Allemaal redenen om liever geen voordroog hooi/kuil te geven aan jouw paard.

Hele natte en zure kuil, zoals voor koeien gebruikt wordt, is niet geschikt als paardenvoer. Paarden vinden iets gefermenteerd hooi vaak erg lekker, maar niet alle paarden kunnen dit iets zure hooi even goed verteren.

De darmflora bepaalt de vertering

Paarden hebben een gevoelige spijsvertering. De plantenresten in ruwvoer worden verteerd met behulp van de ‘darmflora’ in de blinde en dikke darm. Deze darmflora is de complete set aan bacteriën, schimmels en gisten die zich in het spijsverteringskanaal bevinden. Bij elk paard is die darmflora nét even anders. Een gezonde en goed samengestelde darmflora is heel belangrijk voor een goede vertering. De darmflora ‘eet’ de plantenresten op en maakt de voedingsstoffen en energie die daarbij vrijkomen beschikbaar voor het paard om op te nemen.

De darmflora van het paard raakt gemakkelijk uit evenwicht

De normale darmflora van een paard is een evenwicht van verschillende bacteriën en andere micro-organismen, die aangepast zijn aan het soort voer dat het paard te eten krijgt. Voerveranderingen moet je daarom altijd langzaam doorvoeren. De darmflora van een paard heeft tijd nodig om zich aan te passen aan de nieuwe ‘verterings-eisen’. Het effect van ruwvoer op de darmflora en de mest is mede afhankelijk van het vezelgehalte (ruwe celstof), de hoeveelheid eiwit en het aandeel suikers dat erin zit.

De darmflora bestaat dus uit een variatie van soorten, waarbij er een evenwicht is tussen goede en minder goede bacteriën, schimmels en gisten. Zolang de goede daarin de boventoon voeren, is er niets aan de hand. Maar als een paard eenmaal een wat minder goede darmflora heeft, kan dit heel lang zo blijven. Een te hoog zuurgehalte in het ruwvoer, te weinig vezels, veel suikers en zelfs stress kan de darmflora verstoren.

Gevoeligheid verschilt per paard

Als de darmflora niet goed is samengesteld, of verstoord wordt, dan komt de vertering in de knel. Een bekend verschijnsel daarvan is mestwater. Na de mestballen komt dan nog een plasje water na. Dit ontstaat meestal omdat de voerafbraak in de dikke darm niet goed (meer) verloopt. Het ruwvoer kan hier een oorzaak van zijn, sommige paarden zijn gevoelig voor de zuurgraad van verpakt hooi.

De gevoeligheid verschilt per individueel paard. Niet elk paard krijgt klachten van hetzelfde voer. Het kan dus best zijn dat twee paarden op hetzelfde rantsoen heel verschillende mest hebben. Voor paarden met een kwetsbare darmflora kan een kleine verandering in de kwaliteit van het ruwvoer grotere gevolgen hebben dan voor paarden met een stabiele darmflora. Je kan bij gevoelige paarden pro- of prebiotica gebruiken om de goede bacteriën wat te ondersteunen, maar meestal helpt dat alleen voor zo lang je zo’n supplement voert.

Onverpakt, droog hooi is vaak de oplossing tegen mestwater

Wanneer jouw paard steeds last heeft van mestwater en dunne mest, dan kan het een goed idee zijn om eens te experimenteren met onverpakt hooi. Veel paarden knappen goed op als ze hooi krijgen dat helemaal niet zuur is. Na twee maanden zou je hier goed resultaat van moeten zien.

Overige tips bij mestwater

Als het wegens opslagproblemen (bijvoorbeeld op een grote pensionstal) onmogelijk is om onverpakt hooi te voeren, let dan in elk geval op het volgende:

• Kies voor zo droog mogelijk ingepakt voordrooghooi (zo hoog mogelijk drogestofgehalte en zo laag mogelijke zuurgraad).
• Voer een aangebroken pak voordrooghooi zo snel mogelijk op.
• Vermijd stress.
• Vermijd suikers.
• Ondersteun eventueel blijvend met pro- of prebiotica.