Het antwoord zit niet zozeer in het gras, maar in je paard. Veel paarden krijgen te veel suikers binnen, bijvoorbeeld in de vorm van krachtvoer of rijk hooi. Door de droge zomers van afgelopen jaar is het hooi bijvoorbeeld veel suikerrijker dan anders. In krachtvoer zit vaak veel suiker en zetmeel, die makkelijk opneembaar zijn en leiden tot een hogere bloedsuikerspiegel.

Niet gemaakt voor snelle suikers

In het wild eten paarden veel meer cellulose, van grove plantenstengels. Die cellulose wordt door de micro-organismen in hun darmstelsel omgezet tot vetzuren, die de paarden gebruiken om energie uit te halen. Paarden zijn dus eigenlijk niet gemaakt om te leven op gemakkelijk opneembaar zetmeel en suikers. Wanneer een paard toch veel van dit soort koolhydraten binnenkrijgt, dan kan de stofwisseling daar zó aan gewend raken, dat er een soort ‘verslaving’ aan glucose ontstaat. Het lichaam gaat glucose dan zelf aanmaken, zelfs wanneer dat niet of weinig in het voer zit. Zoogdieren (ook mensen) kunnen namelijk zelf suikers maken uit vetten, eiwitten en zelfs spierweefsel. Dit proces noem je gluconeogenese.

Aankomen terwijl je minder eet

Veel paarden, maar ook mensen, kunnen dankzij die gluconeogenese blijven aankomen, zelfs terwijl ze toch minder eten. Dat ligt dus aan het verstoorde metabolisme. Als de gluconeogenese niet geremd wordt, dan blijft de bloedsuikerspiegel hoog. Daarnaast blijft het paard eetlust houden, omdat de hormonen die de eetlust reguleren, ook verstoord zijn door die hoge bloedsuikerspiegel.

Verschil tussen rassen

Bij problemen met de stofwisseling van paarden, speelt afkomst zeker een rol. Veel koudbloeden zetten een teveel aan glucose in hun bloed, om in vetweefsel. Deze dieren kunnen extra dik worden van een paar grassprieten en hebben bovendien regelmatig te kampen hebben met andere symptomen van een verstoorde suikerstofwisseling. Denk daarbij bijvoorbeeld aan een harde manenkam, zomerkriebels of hoefbevangenheid.

De sobere rassen zijn heel efficiënt in hun vertering en halen daardoor elk beetje voedingsstof uit hun voer, daardoor komen zij ook zo gemakkelijk aan.

Voer geen granen

Granen, die vaak verstopt zijn in krachtvoer, maken de verstoring groter. Dat komt onder meer doordat het fytinezuur in granen de opname van mineralen lastiger maakt voor je paard. Maar het heeft ook te maken met proprionaat dat vaak gebruik wordt om schimmelvorming en bacteriegroei in granen tegen te gaan. Onderzoeken hebben aangetoond dat dit stofje de bloedsuikerspiegel van paarden en andere dieren verstoort. Deze dieren vertonen een langzame gewichtstoename, waarbij de bloedsuikerregulatie langzaam maar zeker ontregeld raakt. Dit leidt uiteindelijk tot insulineresistentie.

De balans herstellen

Hoe krijg je een paard dat dik wordt van een beetje gras, weer terug in balans? Je moet de verstoring van de stofwisseling en de hormoonhuishouding aanpakken. Dat doe je ten eerste door je paard de juiste voeding te geven. Dat is grof ruwvoer met veel cellulose (en laag in suiker) en geen krachtvoer met zetmeel en snelle suikers. Daarbij geef je goed opneembare vitamines en mineralen, waarvan vitamine A, D, E en zink het belangrijkste zijn. Bijvoorbeeld een balancer met hoog geconcentreerde vitamines en mineralen. Bovendien heeft het lichaam de gezonde vetzuren EPA en DHA nodig, het liefst direct opneembaar, zoals in zalmolie. Om de balans in het lichaam (homeostase) verder te verbeteren kun je plantaardige cannabinoïden van kruidnagel toevoegen aan het rantsoen. Deze bijzondere stoffen herstellen het evenwicht op celniveau, verbeteren de weerstand en zorgen dat over-reacties verminderen. Vergeet vooral niet om je paard genoeg te laten bewegen. Langere tijd beweging is gezond, maar voor een paard met een verstoorde suikerstofwisseling moet het niet te intensief zijn. Kies daarom voor langdurig bewegen of een lage intensiteit. Bied je paard daarnaast ruim voldoende vrije beweging.

Conclusie: Herstel de balans van een dik paard

Wanneer je paard al dik lijkt te worden van één grasspriet, dan is het lichaam uit balans. Er worden eiwitten omgezet in glucose, het paard neigt naar insulineresistentie en de hormoonhuishouding is verstoord. Dit alles kun je herstellen met behulp van de juiste voeding, beweging en stalmanagement. Dat kost even tijd, maar is uiteindelijk veel gezonder en prettiger voor je paard. Verwacht dus ook niet dat dit in een paar weken opgelost is!

Tips:

• Geef je paard grof ruwvoer van goede kwaliteit, maar niet te rijk
• Houd de fructaanindex in de gaten en zet je paard op het gras wanneer het fructaangehalte laag is
• Zorg voor een (graanvrije) balancer (bijv. Vitalbix, Metazoa, Equilin, Equifyt) met daarin goed opneembare mineralen en vitaminen
• Geef eventueel nog wat extra anti-oxidanten en natuur(ge)lijke vitamine E
• Zorg voor direct opneembare EPA en DHA (omega-3) in het rantsoen, zalmolie is daarvoor een goede bron
• Supplementeer met plantaardige cannabinoïden voor evenwicht op celniveau
• Biedt een mineralenbuffet aan in de paddock. Bijvoorbeeld vloeibare mineralen uit de zee in een aparte waterbak
• Ook kun je een aparte waterbak met vloeibare brandnetel maken voor de reinigende functie. Je zult zien dat de paarden er na 10 à 14 dagen niet meer van drinken nadat ze genoeg hebben gehad
• Geef voldoende lichaamsbeweging op lage intensiteit. In de natuur lopen de paarden ook veel, maar langzaam. Eén uur training weegt daar niet tegenop. In wei/paddock staan ze namelijk ook weer stil om te eten. Wandel veel met het paard en zorg dat hij veel vrij kan bewegen in een paddock/weide.
• Biedt ruwvoer aan in slowfeeders op verschillende plekken in de paddock/weide.

Bronnen:
Amir Tirosh, Ediz S. Calay, Gurol Tuncman, Kathryn C. Claiborn, Karen E. Inouye, Kosei Eguchi, Michael Alcala, Moran Rathaus, Rajesh Garg and Gökhan S. Hotamisligil. The short-chain fatty acid propionate increases glucagon and FABP4 production, impairing insulin action in mice and humans. Science Translational Medicine 24 Apr 2019: Vol. 11, Issue 489, eaav0120 DOI: 10.1126/scitranslmed.aav0120

https://stm.sciencemag.org/content/11/489/eaav0120

Ford EJ, Simmons HA. Gluconeogenesis from caecal propionate in the horse. Br J Nutr. 1985 Jan;53(1):55-60. doi: 10.1079/bjn19850010. PMID: 4063263.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/4063263/