Een stalondeugd, ook wel ‘stereotiep gedrag’ genoemd, ontstaat wanneer een paard stress ervaart, vaak voor langere tijd. Het uitvoeren van het repeterende gedrag, zoals luchtzuigen, zorgt ervoor dat het paard een beetje van het ‘gelukshormoon’ endorfine in zijn bloed krijgt. Daardoor gaat het dier zich lekkerder voelen en endorfine werkt bovendien verdovend en rustgevend. Helaas is dit stofje ook verslavend. Een paard zal daarom geneigd zijn om dit gedrag steeds opnieuw uit te voeren. Luchtzuigen, weven, boxlopen, hoofdschudden en tandenknarsen zijn allemaal vormen van stalondeugden.

Symptoombestrijding

Als je wilt zorgen dat je paard stopt met het stereotype gedrag, moet je proberen uit te vinden waardoor het ontstaan is. Als je de oorzaak van de ontwikkeling van stalondeugd weet, kan je die misschien wegnemen. Er zijn ook producten te koop die het paard tegenhouden om de stalondeugd uit te voeren, zoals bijvoorbeeld een band tegen luchtzuigen of een weefrek. Het probleem is echter dat je daarmee het probleem niet oplost. Het kan er zelfs toe leiden dat paarden nog gefrustreerder en gestrester raken…

Pak de oorzaken aan

Stalondeugden ontstaan door stress. De manier om stalondeugden te verminderen is dus: de stress aanpakken. De stress die tot stalondeugden leidt, is meestal te herleiden tot te veel uren per dag alleen in een box staan. De naam ‘stalondeugd’ is niet voor niets. Gebrek aan sociaal contact en vrije beweging veroorzaken vaak de stress die uiteindelijk tot stereotiep gedrag leidt.

Oorzaken van stalondeugden kunnen zijn:

• Te weinig sociaal contact,
• Te weinig vrije beweging,
• Slechte kwaliteit of te weinig ruwvoer,
• Maagpijn, spierpijn of andere pijn,
• Verveling,
• Andere stressoorzaken zoals slaaptekort, bewegingsproblemen en verkeerde training.

Als je deze oorzaken aanpakt, pak je de stress aan. Je paard zal dan minder vaak behoefte hebben aan het uitvoeren van het stereotype gedrag, om zichzelf te verdoven.

Onderzoek bewijst het

Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar de hoeveelheid stresshormoon in de mest of het bloed van paarden die op verschillende manieren gehuisvest waren. Daaruit bleek dat paarden die sociaal contact hebben en vrije beweging, minder stresshormoon aanmaken. Ook zijn deze paarden beter te trainen, reageren ze vriendelijker op hun trainer of verzorger en vertonen ze minder stalondeugden.

Beter management = minder stress = minder stalondeugden

Ruwvoer

Paarden moeten altijd voldoende ruwvoer krijgen, van goede kwaliteit. Ze mogen niet te lang met een lege maag staan. Omdat paarden continu maagsappen aanmaken, kan een lege maag leiden tot maagzweren, pijn en stress. Onverpakt hooi van goede kwaliteit is het meest geschikt voor paarden, onbeperkt beschikbaar of in elk geval in meerdere porties per etmaal. Genoeg vezelrijk ruwvoer zorgt ervoor dat paarden flink moeten kauwen en dat is niet alleen goed voor de spijsvertering, maar ook voor de geestelijke toestand van je paard. Een paard graast van nature 16 uur per dag. Kauwen is dus een vorm van natuurlijk gedrag en het kunnen uitvoeren van dat gedrag leidt tot een gelukkiger, minder gestrest paard. En daarmee minder stalondeugden. Daarom kunnen ook slowfeeders, hooinetten of speeltjes zoals hooiballen helpen om stereotiep gedrag te verminderen of voorkomen.

Vrije beweging en sociaal contact

Contact met soortgenoten en vrij rond kunnen scharrelen zijn heel belangrijk om een paard mentaal gezond te houden. Vrije beweging is uiteraard goed voor de spieren, banden, pezen en gewrichten, maar ook om stress te voorkomen en af te voeren. Neuzen en kriebelen met andere paarden zijn essentieel voor de geestelijke gezondheid van paarden. Het zijn niet voor niets kuddedieren! En wist je dat wanneer paarden elkaar kriebelen op de schoft, dat ook stress-verlagend werkt? Bovendien bevestigen paarden in de kudde zo de band met elkaar.

Supplementen

Wanneer je het dagelijks management van je paard goed op orde hebt, hij voldoende vrije beweging heeft, goed ruwvoer en sociaal contact met andere paarden, dan zou je al een stuk minder vaak stalondeugden moeten zien. Maar als je paard om wat voor reden dan ook niet in de kudde kan of op boxrust staat, dan kunnen supplementen nodig zijn om de stress te onderdrukken. Het mineraal magnesium helpt stress te verminderen en zorgt bovendien voor soepelere spieren en een gezond zenuwstelsel. Paarden hebben regelmatig een magnesiumtekort omdat dit mineraal in lage concentraties in ons hooi zit. Je voert magnesium het beste in de vorm van een zogenaamde ‘organische verbinding’ zoals magnesiumchelaat. Een vloeibaar supplement is beter opneembaar dan een poeder. Als je paard voldoende magnesium in zijn rantsoen heeft, maar toch nog wat gestrest is, dan kun je bovendien kiezen voor een kruidensupplement tegen stress. Dit kan je kortdurend geven voorafgaand aan een spannende gebeurtenis zoals een wedstrijd of een behandeling door de dierenarts. Maar je kan zo’n extract in een lagere dosering ook voor langere tijd gebruiken, bijvoorbeeld als je paard op boxrust staat. Een extract van monnikspeper, kamille en passiebloem geeft goede resultaten en is bovendien dopingvrij.

Bronnen:

Kelly Yarnell, Carol Hall, Chris Royle, Susan L. Walker. Domesticated horses differ in their behavioural and physiological responses to isolated and group housing. Physiology & Behavior, Volume 143, 2015, Pages 51-57, ISSN 0031-9384,

https://doi.org/10.1016/j.physbeh.2015.02.040.