Van oudsher is het gebruikelijk om alle paarden krachtvoer (biks) te geven. De laatste jaren zie je echter dat de wetenschap daarover aan het verschuiven is. Wanneer je paard niet 24 uur in een weiland staat, dan is goed hooi (onverpakt), dat niet stoffig of schimmelig is, de basis van het dieet in combinatie met een geconcentreerd mineralenbrokje. Alle paarden hebben ruwvoer nodig, in ruime hoeveelheden, verdeeld over de dag. Het spijsverteringssysteem van je paard kan niet zonder.

Hooi bevat onvoldoende mineralen

Mineralen zijn essentieel voor je paard. Ze zorgen bijvoorbeeld voor gezonde botten, hoeven, vacht en bijna alle lichaamsprocessen. Tevens zijn het de bouwstoffen voor drachtige merries. Mineralen moeten goed opneembaar zijn en in de juiste onderlinge verhoudingen in het voer zitten, omdat ze elkaar ook onderling beïnvloeden. Nederlands hooi bevat vrijwel nooit de mineralen die je paard allemaal nodig heeft. Deels heeft dit te maken met de grondsoort waarop het gras groeit, deels met de bemestingsstrategie. Om te zorgen dat jouw paard voldoende, goed opneembare, mineralen en sporenelementen binnenkrijgt, is een aanvulling nodig. Voor de meeste paarden die geen topsport bedrijven, is het beter om hiervoor een balancer in te zetten. Dat is een speciaal brokje of een koek, die alle dagelijks benodigde vitaminen, mineralen en sporenelementen bevat. Er zijn veel verschillende merken verkrijgbaar, denk bijvoorbeeld aan Metazoa, Vitalbix, Pavo Vital of Equilin.

Zorg voor afwisseling in het ruwvoer

In het wild eten paarden veel verschillende planten en kruiden. Dat hebben ze ook nodig. Breng daarom ook afwisseling aan in het rantsoen. Je kunt bijvoorbeeld met je paard gaan grazen in bermen, wilgentakken in de paddock aanbieden, of af en toe brandnetels plukken en (na een paar uur drogen) aanbieden. Een kruidenrijke weide is natuurlijk helemaal fantastisch. Als je paard weinig kruiden binnenkrijgt, kan een aanvulling met vloeibare of gedroogde kruiden ideaal zijn. Denk bijvoorbeeld aan het aanbieden van vloeibare brandnetel in een waterbak!

Let op de granen in krachtvoer

Hoewel krachtvoer makkelijk te voeren is en veel mensen eraan gewend zijn, is het niet altijd de beste oplossing voor een paard. Krachtvoer bevat vaak veel granen, zoals bijvoorbeeld tarwe, maïs, rogge en gerst. Deze granen staan bol van de koolhydraten en zetmeel, welke in het paardenlichaam omgezet worden naar glucose. Helaas zie je dit niet staan op de voorkant van de voerzak, maar dien je daarvoor goed de ingrediëntenlijst door te spitten. Er zijn namelijk heel veel verschillende benamingen zoals: mais, tarweproducten (gries en heel), gerst, haverschillen, melasse, maisvoermeel, haverproducten (schillen en heel), spelt, gepofte mais, haver, tarwezemelengrint, rietmelasse, etc!

Niet alle paarden doen het goed op granen. Zeker paarden met zomereczeem, insulineresistentie, gevoeligheid voor hoefbevangenheid, PSSM1, Cushing of EMS (metabool syndroom) doen het beter op zo weinig mogelijk koolhydraten en zetmeel. Daarnaast blijkt uit meerdere onderzoeken dat bepaalde stoffen in granen de opname van mineralen hinderen.

Granen hebben een negatieve invloed op de opname van mineralen

In granen zit het stofje fytaat ofwel fytinezuur. Daarvan is aangetoond dat het de opname van magnesium remt. In onderzoek bij mensen bleek het ook de opname van calcium met maar liefst 52% te verminderen. Ook andere mineralen worden minder goed opgenomen, wanneer het voer een hoog fytaatgehalte heeft. Granen bevatten bovendien gluten. In gluten zit gliadine, dat ervoor kan zorgen dat de wand van de dunne darm meer doorlatend wordt voor macromoleculen. Een hyperpermeabele darm, noem je dat met een duur woord. Het betekent een grotere doorlaatbaarheid, waardoor stofjes de darmwand kunnen passeren, die je liever niet hebt. Het kan tot een hogere belasting met afvalstoffen leiden bij je paard. Een verzwakte darmwand kan bovendien schade veroorzaken, omdat medicatie zoals pijnstillers het darmslijmvlies aantasten. Ook mycotoxinen, de afvalstoffen van schimmels, zorgen voor veel ellende bij paarden, zoals leverproblemen. De schimmels die mycotoxinen produceren, groeien goed wanneer een paard veel granen gevoerd krijgt.

Het is daarom aan te raden om alle paarden graanvrij te voeren. Dus niet alleen de paarden die een aandoening hebben, maar alle paarden. Granen beperken de opname van mineralen waardoor er een verhoogde mineralenbehoefte ontstaat en de mineralenbehoefte uit balans raakt.

Hoe zit het dan met energie?

We krijgen regelmatig de vraag of paarden niet futloos worden als ze geen of weinig krachtvoer krijgen. Dit is niet het geval, maar paarden moeten wel even omschakelen en dat vergt eventjes tijd. De \"energiestof\" in ruwvoer is cellulose, terwijl bij krachtvoer de belangrijkste energieleverancier uit zetmeel bestaat. Zetmeel wordt omgezet naar glucose en worden enkel opgenomen door het bloed. Cellulose wordt omgezet in vluchtige vetzuren die wel opgenomen worden in het lichaam om energie van te maken. Vanuit de natuur is cellulose de grootste energieleverancier voor het lichaam van paarden. Paarden krijgen, dankzij hun slimme samenwerking met darmbacteriën, energie uit plantaardig materiaal van gras en hooi. Bij die vertering komen vetzuren vrij, die voor energie zorgen. Zeker wanneer paarden dagelijks voldoende vrije beweging hebben, zul je zien dat ze meer dan voldoende energie overhouden, juist zonder de suikers en het zetmeel uit krachtvoer. En uiteraard zal het paard heel even een dip krijgen in energie als je overschakelt, maar zie dat als het afkicken van een suikerverslaving. De darmflora moet herstellen, en dat zal enige tijd duren. Na deze periode zal je merken dat het paard juist meer dan voldoende energie heeft om zijn werk te doen. Zoek je een extra energiebron: kies dan een olie waarbij de omega 3 (EPA en DHA) direct beschikbaar is zoals in zalmolie.

Conclusie: Moet ik mineralen bijvoeren?

Een supplement met mineralen kan een goed idee zijn. Wel moeten de mineralen in het supplement goed opneembaar zijn en in de juiste onderlinge verhoudingen, liefst vloeibaar zoals geconcentreerd Beringzeewater. In zeewater vindt je namelijk alle op aarde beschikbare mineralen terug. Als je krachtvoer geeft, is een supplement nodig om te compenseren voor de verminderde opneembaarheid van mineralen die granen in de biks veroorzaken. Nog beter is om het krachtvoer te vervangen voor een balancerbrokje zoals bijvoorbeeld Metazoa, Vitalbix, Pavo Vital of Equilin. Als je alleen hooi en een balancer geeft, kan het op sommige momenten handig zijn om mineralen uit de zee bij te geven. Bijvoorbeeld bij een dip in de weerstand, tijdens het verharen, bij het wisselen van weiland of in de dagen voor en na een zware inspanning. Een mineralensupplement is geen vervanging van een compleet rantsoen, maar wel een aanvulling voor paarden die wat extra’s nodig hebben. Heb je een vloeibaar mineralen supplement? Geef jouw paard dan de keuze en voeg de mineralen toe aan een aparte waterbak!

Bronnen:
Al Hasan, S.M., Hassan, M., Saha, S. et al. Dietary phytate intake inhibits the bioavailability of iron and calcium in the diets of pregnant women in rural Bangladesh: a cross-sectional study. BMC Nutr 2, 24 (2016). https://doi.org/10.1186/s40795-016-0064-8.

https://bmcnutr.biomedcentral.com/articles/10.1186/s40795-016-0064-8

Josef Pallauf, Manfred Pietsch, Gerald Rimbach. Dietary phytate reduces magnesium bioavailability in growing rats. Nutrition Research, Volume 18, Issue 6, 1998.

https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0271531798000852

Shimada S, Tanigawa T, Watanabe T, Nakata A, Sugimura N, Itani S, et al. (2019) Involvement of gliadin, a component of wheat gluten, in increased intestinal permeability leading to non-steroidal anti-inflammatory drug-induced small-intestinal damage. PLoS ONE 14(2): e0211436. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0211436
Van Doorn DA, Everts H, Wouterse H, Beynen AC. The apparent digestibility of phytate phosphorus and the influence of supplemental phytase in horses. J Anim Sci. 2004 Jun;82(6):1756-63. doi: 10.2527/2004.8261756x. PMID: 15217003.

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15217003/