Een paard krijgt zand binnen bij het grazen, door het eten van hooi vanaf een kale bodem, of door bewust zand likken in de paddock. Ook stof in hooi kan voor de opname van zand of klei zorgen. Een beetje zand in de darmen van je paard is normaal en kleine hoeveelheden worden gewoon weer afgevoerd door je paard. Wat je wilt voorkomen, is dat het zand zich ophoopt. Dat gebeurt soms als er veel in gaat en weinig uitkomt. Dan kan zandkoliek ontstaan, een pijnlijke en soms zelfs dodelijke vorm van koliek. De meest risicovolle periode voor zandophopingen is de herfst en winter, als het weiland kaal is en paarden vaker in de paddock staan.

Heeft mijn paard te veel zand in de darmen?

Te veel zand in de darmen leidt niet direct tot klachten, maar voorkomen is natuurlijk beter dan genezen. Vaak kun je een beginnende ophoping van zand in de darmen herkennen aan een aantal ‘vage’ symptomen:

• Traag in het werk, niet aan het been
• Vaak aandrang om te mesten, zonder dat er iets uitkomt
• Pijnlijk achter het zadel of bij de liezen
• Licht bewegingskreupel
• Niet willen aangalopperen en (vooral rechtsom) moeite met goed aanspringen

Dosering

Er zijn psylliumproducten op de markt die op zich prima zijn, maar als dosis 1 a 2 eetlepels per dag aangeven op de verpakking. Dit is veel te weinig. Voor de hele vlozaadjes geldt dat je gedurende een week minimaal 100 tot 150 gram per dag mag geven aan een paard van rond de 500kg. Voor de gemalen vezels kan je hetzelfde volume aanhouden, rond de 150 ml, oftewel een plastic bekertje vol. Dat is dus veel meer dan 1 a 2 eetlepels!

De universiteit van Utrecht (en andere dierenklinieken) adviseert zelfs doseringen van 1 gram psyllium per kilogram lichaamsgewicht te geven bij daadwerkelijk zand in de darmen. Dat is dus 500gr psyllium per dag voor een paard van 500 kg. En ter preventie 0,5 gram per 1 kg lichaamsgewicht.

Sommige mensen kiezen ervoor om hun paard een tijdlang op een lage dosis psyllium te zetten. Dit kan bij meerdere darmproblemen een uitkomst zijn. Op de verpakkingen staat dus ook vaak een ‘onderhoudsdosering’ voor dit soort gebruik. Voor een zandkuur staat er dan daarnaast een (flink) hogere dosering. Bij een zandkuur geldt: kort, maar krachtig! Even goed lezen dus, voordat je deze producten gebruikt.

Psyllium husk of brokjes?

Alle producten die op de markt zijn tegen zand in de paardendarm, zijn gemaakt op basis van psyllium oftewel vlozaad. Deze zaadjes geven een slijmerige brij in het spijsverteringsstelsel, nadat ze in contact zijn gekomen met water. Sommige mensen geven de hele zaadjes, anderen kiezen voor de psylliumvezels, oftewel ‘husk’ of voor psyllium in brokvorm. Aan sommige psylliumproducten wordt ook probiotica toegevoegd voor de darmgezondheid.

Het meest effectief tegen zand zijn de brokjes, de slijmwerking hiervan komt namelijk pas later tot gang waardoor de meest optimale werking in de darmen plaatsvindt en niet al in de slokdarm/maag. Let wel goed op bij de brokjesvorm dat hier een grote hoeveelheid psyllium in zit, vaak worden deze brokjes namelijk aangevuld met grote hoeveelheden "vulstoffen".

Conclusie: geef niet te weinig psyllium tegen zand

Om zandkoliek te voorkomen is het verstandig om je paard in de herfst en winter elke maand of zes weken een kuur met psyllium te geven. Dit kan in de vorm van psylliumvezels, hele vlozaadjes of brokjes. Kies hierbij het liefst voor psyllium in brokvorm omdat deze pas in de darmen slijmerig worden. Bij huskvezels begint dit al in de mond/slokdarm waardoor er minder werking is in de darmen tegen zand. Zorg dat de dosering hoog genoeg is voor een kuur, houd daarbij niet de dosering op de verpakking aan maar de dosering van de universiteit van Utrecht. Je geeft de kuur meestal gedurende zeven dagen.

Bronnen:

http://www.zandkoliek.nl

A. Hart,W. Linnenkohl, J. R. Mayer, A. M. House, J. R. Gold and S. Giguère. **Medical management of sand enteropathy in 62 horses.**Equine Veterinary Journal ISSN 0425-1644
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23205506/

Allen D. Landes, Diana M. Hassel, Janel D. Funk, Ashley Hill. Fecal Sand Clearance Is Enhanced with a Product Combining Probiotics, Prebiotics, and Psyllium in Clinically Normal Horses. Journal of Equine Veterinary Science 1 February 2008 (volume 28 issue 2 Pages 79-84). https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0737080608000154