Het effect van ondergrond op de pezen van paarden
Bij een kreupelheidsonderzoek wordt er altijd gekeken naar hoe het paard loopt op een verharde ondergrond en op een zachte ondergrond. Het komt soms voor dat je paard kreupel loopt op een harde ondergrond, maar niet op een zachte. Daar is veel informatie uit te verkrijgen voor een dierenarts! De ondergrond waarop een paard loopt heeft namelijk een uitwerking op het lichaam en heeft hier ook een invloed op.
Overig
Pezen
28 maart '23 • 3 min leestijd
Blessuregevoelig
Paarden zijn blessuregevoelig, vooral als het gaat om de benen. Het komt meer dan eens voor dat een paard zich verstapt (tijdens training), na een sprong verkeerd terecht komt, zichzelf aantikt uitglijdt, overrekt of chronische overbelasting ervaart. Hierdoor kunnen er blessures ontstaan aan bijvoorbeeld de pezen van het paard. Naast dat die benen, en voornamelijk de pezen, blessuregevoelig zijn heeft ook de ondergrond van het paard een bepaalde invloed op de pezen. Het is daarom belangrijk om goed in de gaten te houden hoe jouw paard loopt op verschillende ondergronden. Om blessures te voorkomen is het ook belangrijk dat paarden de tijd krijgen om te wennen aan een nieuwe ondergrond, bouw daarom de tijd op een nieuwe ondergrond altijd op. Paarden dienen te wennen aan een zachte en/of oneffen ondergrond.
Opbouw van pezen
De reden dat het zo belangrijk is om een paard te laten wennen aan een andere ondergrond is omdat de pezen kwetsbaar zijn en daardoor blessuregevoelig. De pezen van paarden zijn behoorlijk lang en zijn gewend aan een bepaalde mate van uitrekken en terugtrekken.
Een pees verbind botten met spieren waardoor, wanneer de hersenen of zenuwen seintjes afgeven, een lichaamsdeel bewogen kan worden. Een pees is letterlijk een vorm van bindweefsel. Ze zijn opgebouwd uit verschillende bundels die gemaakt zijn van peesvezels. Die vezels zijn sterk, maar kunnen ook rekken en weer intrekken. De peesvezels worden bij elkaar gehouden door collageen, een eiwit dat onderdeel is van bindweefsels en zorgt voor stevigheid en elasticiteit. Collageen is een belangrijk eiwit omdat dit voor een groot deel zorgt voor de beweeglijkheid van het lichaam.
Wat een harde ondergrond met pezen doet
Een harde grond, zoals beton, asfalt of een aangestampte (uitgedroogde) bodem vergroot de impact van schokken omdat dit soort ondergronden weinig tot geen energie kunnen opvangen/absorberen.
Bij het paard zien we dan een verminderde lengte in de passen. Ook zet het paard de benen minder goed weg en wordt het zweefmoment minder. Een harde ondergrond zorgt voor een vergroot risico op blessures aan kraakbeen, botten en zelfs gewrichten. Natuurlijk kan een harde ondergrond ook goed zijn. Je kunt het inzetten om de botdichtheid te verbeteren en het wordt vaak aangeraden om bij peesblessures op een harde ondergrond te stappen. Dit is minder zwaar voor het paard en de pezen, waardoor deze de tijd hebben om te herstellen.
Wat een zachte ondergrond met pezen doet
Een zachte ondergrond wordt in de paardenwereld vaak een zware ondergrond genoemd. Hiermee bedoelen we dat je ver in de grond wegzakt, waardoor het lopen moeizamer gaat. Denk bijvoorbeeld aan een te mulle bak, het strand of grond waar je diep in wegzakt als het nat is. Wat prettiger is, is dat de schokken beter opgevangen kunnen worden door de ondergrond. Echter moeten de spieren harder werken om beweging mogelijk te maken. Het kost daardoor meer energie en wordt daardoor moeizamer. Bij een zachte ondergrond is het risico op letsel en verrekkingen van pezen en gewrichtsbanden groter.
Conclusie: verschillende ondergronden hebben voor- en nadelen.
Een ondergrond kan dus een flinke impact hebben op de benen en het lichaam van het paard. Door goed gebruik te maken van verschillende ondergronden kun je jouw paard sterker en weerbaarder maken. Maar bij verkeerd gebruik ontstaat er al snel een groter risico op het verkrijgen van blessures en pijn. Een wetenschappelijk onderzoek naar de orthopedische blessures bij sport- en renpaarden toont aan dat risico’s op blessures verschilt tussen de ondergronden, ruiters en trainers (Hernlund, 2014). Het is daarom belangrijk om in gedachten te houden dat de manier waarop wij ondergronden gebruiken en het paard trainen, het paard kan maken of breken.
Zo blijkt ook uit een ander onderzoek dat wanneer een dressuurpaard, die met regelmaat op een zachtere ondergrond traint (en waarin ze diep wegzakken als het nat is), meer kans heeft op een blessure dan een paard dat getraind wordt op een stevige ondergrond waarin het niet kan wegzakken (Murray et al, 2010).
Hernlund E (2014) Equestrian Surfaces – A Guide – FEI, Swedish Equestrian Federation & the Swedish University of Agricultural Sciences
Murray RC, Walters JM, Snart H, Dyson SJ, Parkin TD (2010) Identification of risk factors for lameness in dressage horses – Vet J; 184, 27-36