Dampigheid: oorzaak, symptomen en behandeling

Je hoort de term regelmatig: ‘dampigheid’. Het klinkt niet zo spannend of heftig en veel mensen weten ook niet zo goed wat het woord betekent. Een dampig paard heeft last van zijn longen, maar iedereen hoest wel eens toch? Dampigheid is echter een ernstige aandoening, vergelijkbaar met longemfyseem bij mensen. Deze longziekte is te voorkomen door goed management, stalhygiëne en op tijd ingrijpen bij de eerste tekenen.

Dampigheid of chronisch hoesten als gevolg van chronische bronchitis of astma is de meest voorkomende luchtwegaandoening bij paarden in Nederland. De luchtwegen zijn hierbij langdurig ontstoken. Er ontstaat veel slijm, het paard gaat hoesten en de spiertjes rondom de longblaasjes verkrampen waardoor de longen minder lucht kunnen bevatten. Vooral het uitademen is moeilijk. Dit kan je zien aan de buikspieren van het paard, die duidelijk aangetrokken worden bij het uitademen. Vaak zie je een dampig paard in twee keer uitademen, eerst het makkelijke stukje dat passief is en dan actief de rest van de uitademing door de buikspieren aan te trekken. Een ‘dubbelslag’ noem je dat.

Van irritatie naar chronische ontsteking

Chronische ontstekingen in de luchtwegen kunnen beginnen door een verkoudheidsvirus, maar ook door irritatie aan de luchtwegen als gevolg van veel stof, schimmels of ammoniak in de omgeving. Stof uit hooi en stro en ammoniak uit een vieze stal zijn irriterend voor de longen. Ook schimmels die ingeademd worden, uit slechte kwaliteit ruwvoer bijvoorbeeld, kunnen irritaties en ontstekingsreacties veroorzaken. Daarnaast kunnen bacteriën, zoals bijvoorbeeld de droes-bacterie, verantwoordelijk zijn voor het begin van een luchtweginfectie. Is zo’n infectie eenmaal begonnen, dan gaat het longweefsel ontsteken en veel slijm aanmaken. Als dat slijm blijft hangen, zorgt dat ervoor dat de ontstekingen blijven bestaan. Als dit meer dan een paar weken duurt, is er sprake van een chronische luchtwegontsteking.

Dampigheid: littekenweefsel op de longen

Als een ontsteking langer aanhoudt, komt er veel druk op de ontstoken longblaasjes. Er komt bij het inademen meer lucht in dan dat het paard er bij het uitademen weer uitgeperst krijgt. Daardoor raken de longblaasjes overvol en kunnen ze kapot gaan. Als er veel longblaasjes stuk gaan, noem je dat longemfyseem. Bij paarden heet de aandoening dampigheid. Dergelijke schade aan de longblaasjes is onherstelbaar. Een paard kan niet meer de longcapaciteit terugkrijgen die hij eerst had. Door de dampigheid heeft zo’n paard minder uithoudingsvermogen en vaak is er sprake van chronisch hoesten en slijm uit de neus.

Behandelen van luchtwegirritaties

Als je paard hoest, vraag dan altijd advies aan je dierenarts. In sommige gevallen zijn antibiotica en/of ontstekingsremmers nodig. Hoe eerder je erbij bent hoe beter. Zorg er in elk geval ook voor dat de luchtwegen niet verder geïrriteerd raken. Dat doe je door goede stalhygiëne, veel ventilatie en eventueel het afspoelen van het hooi.

Voorkomen van dampigheid

Beter nog is het voorkomen van luchtwegirritaties en dampigheid. Je kan longproblemen (deels) voorkomen door goede hygiëne, ventilatie en goed ruwvoer. Hooi en stro zullen altijd stof bevatten, maar kuilvoer of nat hooi met schimmels moet je niet aan paarden geven. Ammoniakvorming voorkom je door de stal goed schoon te houden, deze bijtende stof ontstaat namelijk als mest en urine met elkaar in contact komen. Ook zijn er supplementen om de weerstand van je paard te ondersteunen en om hem te helpen schadelijke stoffen uit de longen te verwijderen.

Tips om longproblemen en dampigheid te voorkomen:

• Zet je paard zoveel mogelijk in de buitenlucht

• Mest de stal elke dag uit

• Strooi schoon stro alleen als je paard niet op stal staat

• Maak stoffig hooi nat

• Geef je paard geen verschimmeld hooi of stro

• Ventileer goed, maar vermijd tocht

• Laat paard na het werk goed opdrogen, bijvoorbeeld met een zweetdeken

• Grijp direct in bij vermoeden van een luchtwegirritatie

• Ondersteun de weerstand met bijvoorbeeld zwarte komijn en/of cannabinoïden uit kruidnagel

• Geef een kruidensupplement voor gezonde slijmvorming in de longen

Weerstand opbouwen en filterfunctie ondersteunen

In gezonde longen zorgen trilhaartjes en slijm voor het filteren van stofdeeltjes uit de lucht. Zo blijven de longen schoon. Wanneer de omgeving van een paard heel stoffig is, dan kan de werking van die trilhaartjes onvoldoende zijn. Daardoor krijgt het paard kriebels in zijn keel en gaat kuchen. Als dat te lang door gaat, kan longirritatie ontstaan. Sommige kruiden hebben een verzachtende werking op de luchtwegen en vullen de slijmstoffen aan die nodig zijn om de lucht goed te filteren. Denk daarbij aan Eucalyptus, Zonnehoed (Echinacea), Witte wilg en Schisandra. Deze kruiden zijn dus goed preventief in te zetten. Om je paard gezond te houden kan je bovendien het immuunsysteem ondersteunen met een supplement. Voor paarden zijn plantaardige cannabinoïden, bijvoorbeeld uit kruidnagel, een uitstekend product. Deze stoffen zorgen voor balans en geven de natuurlijke weerstand een boost. De stof thymoquinone uit zwarte komijn werkt ook ontstekingsremmend en vormt een goede combinatie met cannabinoïden.