Groepen aminozuren
- 9 essentiele aminozuren in zoogdieren: histidine, isoleucine, leucine, lysine, methionine, phenylalanine, threonine, tryptofaan en Valine.
- 6 niet-essentiele aminozuren: alanine, asparagine, aspartate, glutamate, serine en selenocysteine
- 6 “grijze gebied” aminozuren: Arginine, tyrosine, glutamine, Cysteine, glycine en proline.
Wat zijn proteïnes?
Meerder aminozuren met elkaar verbonden door middel van peptiden is een proteïne. Proteïnes zijn eigenlijk gewoon eiwitten.
15% van het lichaamsgewicht bestaat uit proteïnes, waarvan de spieren het merendeel bevat. Proteïnes geven structuur, reguleren transport van voedingsstoffen via het bloed, reguleren metabolische processen, zijn een component van het immuunsysteem en is een buffer om de pH in het lichaam stabiel te houden.
Functie van aminozuren
Sommige aminozuren hebben naast een component zijn van proteïne ook een fysiologische rol in het lichaam. Glutathione (Cysteine, glycine en glutamine) hebben een antioxidanten werking. Creatine (arginine, glycine en methionine) is betrokken bij energiemetabolisme op celniveau. Carnitine (lysine, methionine) is betrokken bij het transport van vetzuren door celmembranen heen. Carnosine (histidine en alanine) is in hoge concentraties aanwezig in het skelet om melkzuur te bufferen. Vrijwel alle aminozuren hebben ook nog een onafhankelijke rol in het lichaam.
Vertering van proteïnes/aminozuren
Proteïnes kunnen niet direct worden opgenomen in de darmen, maar dienen eerst te worden afgebroken in individuele aminozuren en peptide. De afbraak van proteïne start al in de maag door enzymen in het maagzuur. Deze breken de structuur af zodat de verteringsenzymen een betere toegang krijgen. In de dunne darm wordt samen met de enzymen uit de alvleesklier de proteïnes verder afgebroken in kleinere stukken. De afgebroken aminozuren en peptide worden grotendeels in de dunnen darm opgenomen. Onafgebroken proteïnes en aminozuren die nog niet zijn opgenomen worden in de dikke darm door bacteriën afgebroken en opgenomen. Hier blijft ammoniak over als restproduct.
Om te kunnen worden opgenomen vanuit de darmen in de bloedsomloop zijn aminozuren afhankelijk van een transportsysteem dat helpt door de membranen heen te komen. Stikstof speelt hierbij een belangrijke rol.
Belangrijke proteïne bronnen:
- Melk, colostrum bevat 10-19% ruw eiwit, daarna is het stabiel 2% in de melk. Dit betreft een hoge kwaliteit proteïne, na 2-3 maanden haalt het veulen uit ander bronnen de meeste proteïne.
- Ruwvoer: goede bron van proteïne maar varieert veel in kwaliteit en hoeveelheid. Kruidenrijk ruwvoer heeft een hoger percentage proteïne dan ruwvoer dat vrijwel alleen maar uit gras bestaat. Hoe jonger het gras, hoe meer proteïne er in het gras zit.
- Krachtvoer: krachtvoer en granen zijn relatief hoog in proteïne, afhankelijk van de soort en kwaliteit.
Bijzondere aminozuren die je veel voorbij ziet komen in supplementen:
- Methionine: keratine is een proteïne dat het hoofdbestandsdeel is van hoefhoorn en deze is rijk aan de aminozuren methionine en cysteine. Om die reden wordt methionine vaak toegevoegd aan hoefsupplementen. Er is alleen geen wetenschappelijk bewijs dat dit een positief effect heeft op paardenhoeven.
- Tryptofaan: tryptofaan wordt toegevoegd aan veel kalmerende supplementen vanwege de rol die het speelt bij de neurotransmitter serotonin. Serotonin levels worden in verband gebracht met sedatie (hoge levels) en met agressie/angst bij lage levels van serotonin. Uit onderzoeken is gebleken dat orale toediening van tryptofaan geen kalmerend effect heeft bij paarden, wel als een hoge dosis intraveneus wordt toegediend. Het toedienen van tryptofaan als kalmerend supplement heeft dan helaas ook weinig zin.
Een tekort of overschot?
Symptomen van een tekort aan aminozuren zijn: sloom, slecht eten, gewichtsverlies, slechte hoef en vachtconditie
Tekorten komen niet zo vaak voor, hooguit een tekort van een bepaalde aminozuur. Maar de meeste voeding voorziet een gezond paard in de juiste hoeveelheid aminozuren. Een overschot voeren aan aminozuren heeft geen voordeel voor het paard. Deze worden uitgescheiden via de urine en geeft extra belasting .
